Fozil OLIMlar shahri

                  Assalomu alaykum

Jamiyatda insonlarning moddiy va ma’naviy hayoti yaxshilansa u jamiyatda chin ma’noda yuksaklikka erishadi. Yolg‘on va qog‘ozbozlikka, ko‘zbo‘ymachilikka asoslangan har qaysi jamiyatning inqirozi muqarrar. Oxirgi vaqtlarda TV, radio va internet tarmoqlari orqali hokimlarga to‘g‘ridan to‘g‘ri murojatlar, kamchiliklarini aytish boring-ki tanqidlar tut mevasidan ham ko‘p yog‘ilmoqda. Men ushbu vaziyatni ko‘rib jilmayib qo‘yaman. Nega deysizmi? !

Fozil odamlar shahri barpo bo‘lishi uchun avvalo fozil hokimlarni tarbiyalaydigan, uni tanqid qilib so‘kishga o‘rgatadigan emas, to‘g‘ri yo‘lni ko‘rsatib yechim  va taklif bera oladigan xalq manfaatini o‘ylaydigan, o‘zi ko‘zbo‘yamachilikka yo‘l qo‘ymaydigan  fozil olimlar kerak. Hokimlar aldasa nima bo‘pti? ! Ko‘zbo‘yamachilikka yo‘llarni tozalab oqlab qo‘ysa nima bo‘pti? Ha, ishoning men buni hazm qilaman. Chunki, men birorta ham ilmiy ish oxiriga yetmagan faqat qog‘ozlargina ilmiy grantlar yutadigan ilmiy yo‘nalishlarni ko‘rganman, Vazir keladi deb talabalarga oq xalat kiydirib laboratoriyaga kirgizib qo‘ygan professorlarni ko‘rganman, Prezident  olimlarga suyanayotgan paytda  ilm ahliga da’vogarlik qiluvchi odamlarning Prezident kelishidan bir oy oldin laboratoriyani oqlab ko‘klashini ko‘rganman. Ha hamma mehmon kelsa uyini chiroylashtiradida dersiz, ha shunday, ammo “ijaraga” olib kelingan zallarga qo‘yilgan  gullaru stol stullarning Prezident ketishi bilan ketishini aldash deb hazm qila olmayotgan insonman. “Dardingni ayt” desa dardini aytmay “Biz bu bu larga erishdik” deb qog‘ozlarda erishilgan natijalarni ko‘rsatganlarni ko‘rgan, muammoni aytmay “buni qilamiz” deb va’da bergan va’dabozlarni ko‘rgan, ilmiy ishi 80 foizi “copy paste” dan iborat olimchalarni ko‘rganman, yillab mehnat qilib ilmiy ishini yoqlay olmayotgan shimining tizzasi  oqarib yotgan chin olimlarni guvohiman. Shunday olimlar aldasayu hokim aldasa nima qilibdi?!  Istehzosiz!

Endi ikkinchi tomondan qarayman, ishoninglar bizdagi ilmiy Institutlar va ularning ta’minlanishi Yevropa mamlakatlaridan qolishmaydi. Shunchaki bizda bu apparatu reaktivlarni ishlatadigan kalla yo‘q.

Nega deysizmi? Chunki, chin olimning bunga vaqti yo‘q. U xuddi robotga o‘xshaydi belgilangan ishni qilish, kunning o‘tishi va oylikni olishiga qarab o‘tayotgan kunlari, ishdan keyin bolasiga sumka olib berish uchun taksilik qilishi kerak. Kamiga farzandini Universitetda o‘qishini  istaydi. Repetitorga berishi kerak, chunki  maktabdagi ilm Universitetga kirishga yetmaydi. Ilmiy institut xodimining qo‘liga tegadigan 1 million 300 ming sum oyligi solig‘u communal to‘lovlarni to‘lashga ketadi deyarli. Moddiy ta’minlanmasdan turib uning miyasiga qanday Nobel oladigan g‘oya kelsin?! Qanday qilib bolasi kiyimsiz bo‘lsa u xalqni o‘ylasin?! Keyin, nima qiladi, o‘n martalab ro‘yhatdan o‘tolmagandan keyin ilmiy ishini sotadida?! Olimni sotuvchidan farqi uning foydasi katta mashaqqat evaziga keladi.Endi mana bu linkka bir qarang ,  https://www.norma.uz/uz/qonunchilikda_yangi/oakni_epish_rejalashtirilmoqda_ilmiy_darajalar_berish_oliy_talim_muassasalariga_va_itiga_topshiriladi/ “Ilmiy darajalar berish oily ta’lim muassasalariga va ITIga topshiriladi”.  Bizning OTMning darajasi ilmi daraja berishga yetadimi?! Mahalliychilik bilan baho qo‘yadigan ayrimlarning kuni tug‘arkanda?!

Men o‘qituvchi, ilmiy izlanuvchi inson sifatida quyidagi takliflarni kiritaman:

-         OAK yopilmasin, qayta sof tarzda shakllantirilsa to‘g‘ri bo‘lardi nazdimda. Chunki korrupsiya uchun katta yo‘l ochib qo‘ymaslik kerak. Plagiat bo‘lgan, sotib olingan ilmiy ishlarga qonunda qat’iy norma belgilansin;

-         Bakalavr va magistrlar ilmiy ishlarini tegishli tashkilotlarda, ilmiy institutlarda qilishsin va bu tekshirilsin. Oylik hisobotlar emas menimcha yarim yillik hisobotning o‘zi yetarli.

-         O‘qituvchi bajarishi kerak bo‘lgan 1540 soat o‘rniga ta’lim sifati talab qilinsin. Zotan, Bu maqola buncha ball beradi, bunisi buncha deb yurgan o‘qituvchining ta’lim sifati haminqadar bo‘lishi tabiiy.

Vaqtim juda kamligi uchun takliflarimni hammasini bera olmadim, ammo shu blogpostni o‘qigan hamma jamiyat a’zosidan o‘z fikr va mulohozalarini, ilmni rivojlantirishga takliflarini  kutib qolaman.

Istagim yurtimiz fozil olimlar shahri bo‘lsin, xalqimiz moddiy va ma’naviy boy bo‘lsin! Onalar "hokim boolam allayo" deb emas, "olim bolam alla" deb alla aytsin!