Uyqudagi "aqlli" genlar

Uzoq yillardan buyon bolalar intellekti ajdodlardan merosmi yoki tarbiyaning mahsulimi degan muammo ko‘tarilib keladi va bu xususda bir qancha olimlar ilmiy muzokaralar o‘tkazadilar. “Queensland”  Universiteti ilmiy xodimlari Genetik ma’lumotlar va IQ darajasini bilish uchun 4 mamlakatdan 1000 ta bolalarni atrof muhit ta’sirlaridandan ajratib qo‘yib o‘rganishga harakat qilishdi.

Ular aniqlashichai, 20 va 40 foizli bolalar orasida IQ genetik faktorlarga bog’liq. Ilmiy izlanishlar shuni ko‘rsatadiki 40-50 foizi esa tarbiyaning mahsuli hisoblanadi.

"Queensland"  Universiteti doktori Beben Benyamin ta’kidlashicha: “ Bu DNK dagi ma’lumotlari juda qimmatli bo‘lib, buni biz aslida qobiliyat deb ataymiz, ammo bu bolalarning intellegenti meros qilib olinishi muhit bilan bevosita bog’liq” deb xulosa qiladi. U bu genlarni haqli ma’noda “smart genlar” deydi.

Doktor Benyamen va uning kasbdoshlari Oddiy DNK analizini 18 ming Avstraliyalik, Nederlandiyalik, Buyuk Britaniyalik, AQSHlik bo‘lgan bolalarda o‘tkazishdi ularning IQ darajasini bilish maqsadida. Tadqiqodlar shuni ko‘rsatdiki turli yosh toifa vakillari orasida IQ darajasi bir xil emas. Ularning ota onalari DNK tekshiruvdan o‘tkazilganda ularda IQ darajasi ota onalari orasidagi farqqa juda o‘xshashligi aniqlandi. Doktor Benyamen, faqat IQ bo‘yicha emas, organizmda ketadigan moddalar almashinuvi, fiziologik holatlarni ota onalar va ularning bolalarida o‘rgandi. Uning aniqlashicha otadagi 70 foiz fiziologik holatlar qiz farzandga o‘tar ekan, Onadagi fiziologik holatlar esa o‘g’il farzandga o‘tadi. Hatto u talabalarga bir ma’ruzasida hayajon bilan buni isboti tarzida o‘zi onasi uchragan oddiy kasalliklarni hammasiga chalinganini aytib o‘tgan.  Uning tadqiqodlari esa, IQ ko‘p hollarda otadan meros bo‘lishini, fiziologik holatlar esa onadan o‘tishini aytib o‘tdi.

Fan yana shuni isbotlaydiki, jamiki odamzotda smart genlar mavjud bo‘lib u genlar “uxlagan” holatda bo‘ladi. Chunki , har bir odamzotni 7- va hatto undan oldingi ajdodida albatta bu genlar mavjud bo‘lgan, va ularni shakllantirilmasligi sabab ular “uxlagan” holatga kelgan.  Bu smart genlarni uyg’otish uchun o‘qish va harakat kerakligini, tinimsiz intilishlar orqali har qanday qobiliyatni shakllantirishni, har qanday “qattiq uyqudadi” genni “uyg’otish” mumkinligini olimlar ta’kidlamoqda. Buning uchun kunning birinchi yarmida qaysi qobiliyatni o‘zida shakllantirmoqchi bo‘lsa  shu soha bilan shug’ullanishni tavsiya qilganlar Ular o‘z fikriga dalil sifatida sportga iqtidorim yo‘q deb hisoblaydigan qanchadan qancha sportsmenlarni mehnat orqali eng cho‘qqi darajalarini egallaganini misol keltiradilar. Bundan tashqari, otasi kuchli matematik yoki sport ustasi bo‘la turib farzandlariga bu holatlarni kuzatilmasligi ham tabiiy. Bunda boshqa bir gen uning iste’dodini nomoyon qiluvchi gendan ustunroq bo‘ladi va u istedod sifatida shakllanadi. Masalan, Buyuk futbolchi Peleni o‘g’li kuchli biznesman bo‘lib, u futbol sport turi bo‘yicha hech qanday natijaga erishmaganligini misol qilishimiz mumkin.  Sportdagi yutuqlarning, xususan, tananing energetik imkoniyatlari, mushaklar kuchi, nafas olish tizimi, yurak qon-tomir tizimi faoliyati va boshqalarning 80-90% genetik izohga egaligi qator ilmiy ishlarda o‘z tasdig‘ini topgan. 

O'zingizdagi smart genlarni uyg'oting va ularni uyg'oq holda avlodlaringizga meros qoldiring :) 

P.S: Ushbu blogpostning kengaygan shakli "Ma'rifat" gazetasida chop etilgan.